Kahibalik han Kinatsila

Dida han lain nga blog ni Pepe Alas ha AlasFilipinas (an syahan nga Pilipinhon nga bitacora o blog ha Espanyol o Kinatsila) mayda hiya paskin mahitungod han panuyo ni Presidente Gloria Macapagal Arroyo nga igbalik hin pagka-opisyal nga yinaknan an Espanyol o Kinatsila nga yinaknan.

Ini nga sumat ginpahayag gihapon dida han Yahoo!España nga mga sumat ngan ha Latino.msn.com nga websayt.

(PALANAT: An Yahoo! España nga sumat ginkuha na han mga nagdudumara han Yahoo).

Para ha akon mayda pagkamaupay ini nga sumat. Tungod kay damo nga dokumento nga nahahanungod han kaagi ngan kasaysayan han Pilipinas nahasurat ha Kinatsila. Kinahanglan iton seryoso nga nag-aaram mahitungod hiton kaagi hit Pilipinas maghibaro hin Kinatsila agod mabasahan an mga orihinal nga dokumento. An mga syahan nga pagpurulongan o diksyunaryo han Winaray ginsurat ha Kinatsila ni Padre Mateo Sánchez. An syahan nga gramatika han Winaray nga yinaknan ginsurat ha Kinatsila ni Padre Domingo Ezguerra. (Ini nga barasahon mayda ak kopya ngan puno ini hin impormasyon mahitungod han kagamit han Winaray ha Leyte han siglo han mga tuig 1600).

It akon la unta, kon mahimo ini nga plano nga mahibalik an Kinatsila nga opisyal nga yinaknan, nga iton Winaray o Binisaya nga Lineyte-Samarnon tagaan gihapon hin opisyal nga status han gobyerno. Pati gihapon iton ngatan nga yinaknan han Pilipinas. Diri ak naruruyag nga iton yinaknan nga mayda opisyal nga status ha Pilipinas Iningles la ngan Tinag-alog (nga ginpipinasangil nga "Filipino") la. Maiha na ini nga huwaso ha Leyte ngan Samar nga an aton kalugaringon nga Winaray diri gintutudo hin pormal ha mga iskwelahan naton. Iton aton kalugaringon yinaknan iton angay mangulo hit aton kalugaringon nga tuna. Ngan ha Sinirangan nga Kabisay-an, an mga kalugaringon nga yinaknan han katawhan amo an Winaray, Sinugboanon, ngan Inabaknon. Diri Iningles, diri Kinatsila, diri Tinag-alog.

Bulan hin Yama-yama

Hi Pepe Alas mayda paskin ha Skirmisher.org mahitungod han Bulan han Nasodnon nga Yinaknan. Diri ako na-uyon o natuo hit ngatanan nga iya ginsusurat pero maupay gihapon ini basahon.

Angay ko igpahayag anay nga naduda ak hin duro hiton kan Pepe Alas istorya mahitungod han sinisiring nga abakada ha Tinag-alog nga yinaknan. Mayda ginpapakita ha kasaysayan nga an abakada ha Tinag-alog nagtikang han kan José Rizal ensayo ha La Solidaridad nga "Sobre La Nueva Ortografía de la lengua Tagalo" nga ginmantala dida han Abril 15, 1890. Ngan naduda gihapon ako hit kan Pepe pagrason hit pagkaada hit Taglish ngan pagsagol hit Iningles han iba nga mga yinaknan han Pilipinas.

Pero maupay basahon it kan Pepe Alas kritiko mahitungod han siday nga Sa Akin mga Kababata (Ha Akon mga Igkasibata) nga sinurat kunuhay ni José Rizal. Ini iton rason nga ginrerekomenda ko ini nga barasahon.

Tagalismo ni Lopez ginbaton

Nabati-an ko nga dida han Martes, hi Representante Jaime Lopez han Ikaduha nga Distrito han Syudad han Manila naghatag hin pagyakan dida han Kamara han Representante mahitungod han butang han sinisiring nga wikang pambansa o nasodnon nga yinaknan. Agod matagan hin enfasis an iya punto, an iya igyarakan iya anay ginhatag ha "Filipino" (Tinag-alog udog). Pero waray la mag-iha, ginbaton hiya hin Sinugboanon nga Binisaya han mga Bisaya nga kongresista nga gin-unahan ni Representante Pedro Romualdo han Camiguin.

An mga panhitabo ginsumat dida han websayt han Manila Bulletin pero waray ko matad-an ini nga barasahon. Bisan pa, mayda cached nga bersyon han Google han mga panhitabo ngan dida ko nakuha an istorya han nahitabo.

Sumala han notisya, 30 ka minuto an debate. Dinhe, an mga Bisaya nga mga kongresista nagbaton kan Lopez hin Sinugboanon nga Binisaya. Tungod kay hi Lopez nag-Tinag-alog, nagBinisaya an mga kongresista nga mga Bisaya. Katapos hin 30 ka minuto, hinmadong hi Lopez han iya pagTinag-alog ngan nagIningles lugod. Kay an nagbubuot nga opisyal o presiding officer nagmando nga hi Lopez puyde "magFilipino" (magTinag-alog udog) pero kinahanglan an kahubad ngadto ha Iningles diretsohon katapos. Hi Lopez abitapa waray maruyag hini ngan gindiritso na la niya hin pag-Iningles.

Balik han aton istorya, maupay an mga Sugboanon nga mga Bisaya nga inmato hira hini nga sinalbahis nga imperialsmo. Maupay unta kon diri la an mga Sugboanon kundi an iba nga mga Bisaya sugad han Ilonggo ngan Waray binmulig pagpatok hini nga pakasulay nga Tagalismo. Maupay unta kon an mga Bikolano, Ilokano, Kapampangan, Pangasinense ngbp. nagyakan hin kasina hini nga binu-ang nga pakasmok han mga Tagalista. Amo an ak nahiubsan han istorya--nga an iba nga mga kanasoran han aton kapuropod-an ginpabay-an la nira an mga Sugboanon nga mag-usaan hin pag-ato hini nga linurong. Salbahis na la it mga imperialista tikang ha Manila, pero mas makapupungot pa ha akon nga gintutugutan la naton hira nga magbinuot ha aton. Ngan ¿nakain na ba an mga Waraynon nga kongresista? ¿Inmugop ba hira kan Lopez o inmugop ba hira han ira kalugaringon nga Winaray ngan han mga yinaknan han mga iba nga diri-Tag-alog? Waray notisya. Baga hin nagkawagra inin aton mga sinisiring nga 'representante'. Ngan nasiring hira nga mag-isog daw kita nga mga Waray.

Independismo ngan Secesionismo ha Eskosya

Nabasahan ko ini nga notisya ha Secession nga yahoogroup nga websayt. Sumala hini nga paskin, ginmantala na han Gobyerno han Eskosya (o Scotland) in barasahon han ira propuesto hin independiente nga Eskosya. Mayda nira websayt mahitungod han ira propuesto nga diin an mga taga-Eskosya puyde maghatag hit ira opinyon mahitungod hini nga ideya. Para han mga naruyag bumasa han ira propuesto o kondi man karuyag makakuha hin PDF nga kopya han ira barasahon pakadi hini nga sumpay.

Maupay an barasahon. Diri pa ako tapos pero ha akon syahan nga pagsubay, baga hin detalyado hin duro it propuesto ngan maupay an kahimo han argumento.